2023/04/07
記者
Iku Lo'oh(張治平) 澳洲伯斯

部落旅遊復甦契機 文化自主.護生態成重要課題

'aybelen noka mapono', mae'iyaeh minowa' rima' ray kakoko:olan manmanra:an. 'isani mapono' 'okik 'abe' ila, ray kaSangayan ka hahila: nom paSankinolol, 'akoey ka hito' kayzaeh ka tinikaehaew ray kapanpanra:anan. haeba:an kamamatawaw ponrowa' ka kapanpanra:anan nom pawa:i' ka kamamanmanra:an, 'am pa'inrowa' noka mapono' pinat'aewhayen ka tikaehaewan, nakhini ma' koSa'en 'am komil'itol ka kakliyabo' noka hito'. 'oka' ila ray 'am lalazem ka kaspengan ki katikaehaewan, o 'am nak'ino' Sobaeh 'inonaka kaspengan ki 'oemaeh? mowa:i' naehan takita' ray 'isani tinal'oemaeh ray 澳洲 ka pinatawaw koSa'en 世界原住民族旅遊高峰會, tabazbazae' noka SinSinrahoe' ka kinita'.

由於先前疫情的影響,民眾尋求清新、自然的旅遊體驗。疫情過後,這次的清明連假,為不少部落帶來觀光商機,許多業者開設部落遊程吸引遊客,要一掃疫情期間的蕭條陰霾,更是部落復甦經濟的契機。但文化和商業結合的同時,部落如何保有文化自主與生態保育?接著我們帶您來到今年在澳洲舉辦的世界原住民族旅遊高峰會,聽聽來自各地族人的分享。

在全球通膨不景氣的後疫情時代,曾經受到重創的觀光業,振興成為首要目標,而在經濟相對弱勢的原鄉地區,部落旅遊就成了復甦的契機,除了有旅行業者紛紛進駐,設計部落遊程,也有不少青年選擇在故鄉創業,經營部落。
ray 'isani 'ima hopay ka hahila:, mapono' 'okik 'abe' ila. 'ima pinat'aewhayen ka katikaehaewan noka kapanpanra:anan, ma' katil'itolon naehan. o ray 'ima 'okik kayzaeh ka kakliyabo' ka kinas'asangan, kapanpanra:anan koSa'en Sapang ka howaw nom tomil'itol ka kakliyabo'. 'okik koSa' kamamatawaw rima' ila ray kinas'asangan ponrowa' ka kapanpanra:anan ray hito', ma' hayza' haeba:an 'al'alak ray 'inonaka kinas'asangan matawaw.

(旅遊業者 Tana Takisvilainan(黃雅憶) 布農族:
kamamatawaw Tana Takisvilainan(黃雅憶) Bunun
文化旅遊單車旅遊,還有爬山的旅遊,其實今年也開始,做AR的文化旅遊,這是新的計畫)

部落遊程促進經濟發展和就業機會。但隨著愈來愈多的遊客來到部落,相關產業也逐漸發展壯大,為了迎合觀光客,符合遊客的期待,卻容易忽略文化的本質,甚至改變傳統。
kapanpanra:anan ray hito' komil'itol ila ka kakliyabo' ki katikaehaewan. haeba:an ila ka kamamanmanra:an mowa:i' ray hito', katikaehaewan ma' kayzaeh ila. 'am pakSa'te: noka kamamanmanra:an ka kinSiwa'an, 'isa:a' 'okay kita' ila ka kaspengan, talba:awen ila.

(國際企業家 施雄偉 排灣族:
tahoki' 施雄偉 Paiwan
我們台灣給觀光客吃的,不是我們原本樣子,都是改來改去,太在乎觀光客的感受,以致於觀光客說,這不好吃馬上就改,你是要來看我的文化,但是我們學習太多關於,當然我們是學習日式的服務,我們也有那個水準)

以排灣家族傳統精神管理公司,事業跨足斐濟到澳洲的排灣族企業家施雄偉,以走訪多國部落經驗,分享對台灣旅遊業的觀點,要永續經營部落旅遊,首先要有文化自信,不僅是傳達最純粹的部落生活,也是教育後代部落原有的樣貌,對青年的發展具有深遠的影響。
tani noka paiwan ka hin'az'azem malahang ka kapatawawen, kapatawawan kin'itolon 'inay 斐濟 tabin 澳洲, Say paiwan tahoki' hi 施雄偉, siya tani nisiya pinayziza'an ray kabih no wasal, pakSekla' nisiya ka kinita' no kapanpanra:anan noka taywan. komoSa' 'am pakayzaeh ray hito' ka kapanpanra:anan, minSa'la' 'am pak'es'es ka hin'az'azem no 'inonaka kaspengan. nakhini kayzaeh pakSekla' ray hito' Sapang ka kin'i'iyaehan, ma' kayzaeh patatoroe' ka minahael, no 'al'alak koSa'en 'ima sobae:oh ka howaw.

(國際企業家 施雄偉 排灣族:
tahoki' 施雄偉 Paiwan
你會覺得沒有意思,因為它真正的價值沒有了,它只是學別人的東西,我們台灣觀光,太過度吸收不同的知識,引注在一個觀光的方式,變成幾乎都是重疊性,沒有一個獨特性,比如說你到這個部落,那個部落好像都一樣)

早期阿美族傳統服飾原為黑色系列,隨著觀光及商演需求,為求喜慶熱鬧與視覺效果,外在環境演變成為目前的紅色,施雄偉就舉例斐濟及澳洲的部落觀光,皆是以部落的節奏步調和傳統生活為主,體驗真實部落內涵,才能賦予遊客最具特色的文化浸潤。此外,商業活動不單影響傳統文化,同樣也帶來了生態和環境的衝擊。
kakhayza'an noka 'amiS kayba:en 'ima 'elngihan, 'aybelen noka katikaehaewan, koSa'en 'am papSiyay, 'am pakayzaeh kita'en, 'isa:a' sapihin ila 'ima ngangilaehan ka kayba:en. 施雄偉 manabih ila ray 斐濟 ki 澳洲 hito' ka kapanpanra:anan. lasiya tani ray hito' ka kin'i'iyaehan ponrowa'. kayzaeh mae'iyaeh tomalan ray hito' ka kin'i'iyaeh, nakhini kamamanmanra:an 'am Sekla' ka kaspengan. hayza' anehan, katikaehaewan 'okik koSa' 'omaybel ka kasepengan nanaw, ma' 'omaybel ka 'oem'oemaehan.

(澳洲原住民傳統領袖 Neville Poelina Nyikina:
Say Australia SinSinrahoe' tinotatini' Neville Poelina Nyikina
我在叢林裡看了20年,我的國家正發生很大的變化,做為原住民我們如何做出改變,如果先進國家或全球不想做出改變,我們就不應該跟隨他們,我們應該成為如何維持地球的榜樣)

澳洲Nyikina族的Neville Poelina表示,旅遊觀光為部落帶來蓬勃經濟和先進建築,但汙染和廢棄物也正在破壞部落,瑞典藉的薩米族領袖Lennart Pittja也說到,環境破壞帶來的極端氣侯,讓家鄉的野生動物,面臨生存的危機。
Say 澳洲 Nyikina hi Neville Poelina manabih komoSa', kapanpanra:anan komil'itol ka kakliyabo' noka hito', ma' pakhayza' 'ima SaSo' tinaew'an ray hito'. 'oka' ila ma' pakhayza' ila ka sae:pae' pa'aewhay ka 'oemaeh. Say 瑞典藉薩米族 tinotatini' hi Lennart Pittja ma' manabih komoSa', 'oemaeh 'aewhay ila 'isa:a' 'okik hingha' ila ka kawaS, Say 'isaso: ka kaSnay'oes'oeso'an ma' 'aewhay ila ka kin'i'iyaehan.

(瑞典薩米族傳統領袖 Lennart Pittja Sàmi:
tinotatini' no 瑞典薩米族 Lennart Pittja Sàmi
雪正在變化,雪對我們的馴鹿來說至關重要,你可以有一場好雪,然後馴鹿在大自然中找到吃草的地方,或者一場壞雪(極端氣侯),然後馴鹿很難找到牠們的食物)

文化的推動需要經濟基礎的支撐,但在消費部落的同時,必須避免濫竽充數甚至扭曲文化,進而產生誤解或歧視,是族人與遊客都不樂見的結果。但要如何以祖先的智慧治理環境,保護生態系統,永續旅遊觀光是重要的課題,同樣考驗著族人制定規範的方向,創造文化與經濟雙贏的目標。
'am komil'itol ka kaspegnan ma' 'am hayza' 'ima lal'oz ka kinliyabo', 'oka' ila nakhini ray hito' tikaehaew 'am poti' ka 'ima 'omalopaw ka kaspengan ka howaw. So: mae'iyaeh 'okik Sa'te: ka kinita' a Sa'i:i' ka kaspengan, 'ana SinSinrahoe' a kamamanmanra:an ma' kayni' 'inakhini'an ka howaw. 'oka' ila 'am nak'ino' tani noka tatini' ka kinra:aman malahang ka 'oemaeh, Sobaeh ka 'oemaeh, sa'oewaz 'am pakaykayzaeh ka kapanpanra:anan. ma' 'am komita' noka SinSinrahoe' nak'ino' ponrowa', kayzaeh komil'itol ka kaspengan ki kakliyabo'.