Itu Bunun tuza tu istuangaan mas buan tu sinaduan

每一個族群或多或少都有跟月亮連接的神話故事，布農族大部分的傳統農耕作業時序，也都會隨著月分及當月的月盈轉虧之變化而順序作業。布農族人與月亮的文學亦若是，從布農族人射日的傳說，與月亮盟約的故事，一直到布農族人自稱是月亮的子民。月亮從滿月到新月都有特定的專有名稱，也許布農族五個亞社群會有不同的說法，今天我們文化小辭典單元這一則的語料人是卡社群的Atul全茂永老師。我們一起來聽看看。

布農族卡社語
薪傳級認證 Atul(全茂永) Bunun
maqa ituca Bunun pali'unin baun tu sinbabaz za
有關布農語月圓月缺的說法
e un maqa tas'a baun na,
一輪的月圓月缺
minvau' 'a qalinga ki pali'unu ki baun dikun
關於月的月圓月缺分為八個說法
amaq tu e qalinga dika inhan hung sinadu'a ku petasan
這說法我是從書本文獻看的
tupa tu maqa kitnga' 'a
它寫到開始是
tupa'un tu mintikukutu, opa maqa mintukukutu ka
叫作變為梳子,因為那個變為梳子的
e maszamg ngi tikutu ka baun sadu'an
月亮的形狀看起好像梳子的樣子
pangqa tupa'un tu mintikukutu.
所以稱之為變梳子(新月)
a maqa moqnang ngi mundaza' 'a
再往上發展
tupaunin tu minqengil
稱作變歪了(半月)
opa napadusa'in nabaun minsuma
因為月亮出來一半了
pangqa paunin tu minqengil
所以稱之為變歪了(半月)
a maqe moqnin na moqnin na
再來是
cinni pauntu e mananakis
換了稱為爬上坡(將圓)
opa maqa buan na
因為月
mindaingin niap pa mananakis
它變大往上爬
maszang mananakis sa mindaing nga
好像爬上坡而變大
namunhanin tu e maqa minbelulu kin na baun na
再來到了月亮要變圓了
a madaingin na baun minbelulu
月亮變得又大又圓(滿月)
aka maqa moqnin na
再來
ciaki na maqa baun na unnin mavavanaq qa
就是月亮要被削減
pangqa tupa'un tu e e lavavanaq vananaqan
所以稱之為被削減(稍缺)
uka maqa monin munastu cia ki
再往下就是
opa minqengilin minbolu'in pauntu minbolu
因為變歪上凸所以稱為變凸(缺月)
opa ihanin ngalan na minboluin
因為凸出的在邊緣
opa vanaqain na muazain minbolu' 'a
因為被削減是剩凸出
moqnin na coqes tupaun tu mintikukutu
接下來又回到稱作變梳子(殘月)
a maqa e nakanaqtung gna
到了要結束一輪
kanaqtunin uka baun minsuma tu sanavan na
結束了月亮不出現的晚上
tupaun tu mintoqum
稱作為變没有亮(無月)
kopata vau' 'a pel'unin ki
這樣有八種有關
itu cia baun tu e sinbazbaz diki' 'a
屬於亮的這個說法
ni han qepi han inhan epi
這是從
icaka 丘其謙tu petasan
丘其謙的文獻
hanan 49qamisan sohan 52qamisan
在49年到52年
ihan Malavi ta sinkilim cai tu qalinga
在潭南蒐集的語料
ihan hung sadu'a ku
我在書本看到的




&&